Het was geen blauwe tsunami of revolutionaire golf, maar de Democraten herpakken een hoeveelheid macht in het Amerikaanse Congres in de midterm verkiezingen van gisteren. De Republikeinen wonnen weliswaar een aantal zetels in de Senaat, maar als we verder kijken dan Washington D.C. en het Congres, dan zien we dat progressieve kandidaten en progressieve standpunten structureel verder oprukken. En Donald Trump heeft daar veel mee te maken gehad. Zelfs in een jaar waarin de economie enorm sterk is.
In tegenstelling tot 2016 waren de peilingen nu wel op het goede spoor, en was de overwinning van de Democraten in het Huis van Afgevaardigden duidelijk voorspeld. Het was slechts een kwestie van hoe groot de marge zou zijn, en die viel vervolgens een beetje tegen. Maar zelfs met een krappe meerderheid keren de Democraten terug in het centrum van de macht. Want het Huis heeft de macht om de regering-Trump te onderzoeken ten aanzien van Rusland en Trump’s belastingen, corruptieschandalen in het kabinet etcetera.
Het gevaar bestaat wel dat de polarisatie alleen maar toeneemt tussen Democraten en Republikeinen in het Congres omdat gematigde Republikeinen het toneel gaan verlaten na deze midterms. Aan de linkerkant voelen de extremere Democraten – Bernie Sanders en zogenaamde Democratic Socialists – zich gesterkt. Maar als we kijken naar wie er nieuw verkozen zijn, dan zijn het niet die extreme Democraten, met een paar high profile uitzonderingen. De meer centristische Democratische partij doet er goed aan om de wetgevende hand uit te steken naar Trump als het gaat om infrastructuur, gezondheidszorg en immigratie; zaken waar Trump eerder bereid leek te zijn om compromissen over te sluiten.
Maar er zijn ook vele nieuwe trends te ontwaren. De rode draad in alle analyses is de rol van vrouwen in de zogenaamde suburbs, de buitenwijken van de steden. Niet alleen waren het een record aantal vrouwelijke kandidaten die zijn verkozen – minstens 100, maar ook degenen die hen verkozen waren vooral vrouwen en onafhankelijke kiezers. De ‘soccer mom’ en de onvoorspelbare onafhankelijke kiezer konden hun weerzin tegen Trump niet onder stoelen of banken steken. Zeker nadat Trump ervoor koos om vooral zijn kernsupporters op te roepen in plaats van de hand uit te steken naar de swing voters. Door Trump’s eigen historie met vrouwen, de pijnlijke hoorzittingen over kandidaat-rechter Brett Kavanaugh, Stormy Daniels en de MeToo-beweging in het algemeen keerden vrouwen en de swing voter de Republikeinen de rug toe. Een aantal verrassende Democratische overwinningen in het Midwesten van de VS was het resultaat.
Andere trends met structurele implicaties, ten gunste van Democraten:
- De zogenaamde Rust Belt die Trump onverwacht won in 2016 keerde weer Democratisch. In dit oude industriële gebied in oa Michigan en Pennsylvania heeft Trump niet kunnen leveren wat hij had beloofd.
- De Democraten wonnen 7 gouverneurschappen terug van de Republikeinen, wat belangrijk is voor zogenaamde ‘gerrymandering’, het opnieuw tekenen van de kiesdistricten. Republikeinen worden al jaren ervan beschuldigd dit schetsen van deze districten heftig werden gemanipuleerd om Republikeinse overwinningen te garanderen. Er is een kans om weer eerlijke kiesdistricten te krijgen.
- Ook in de wetgevende organen van de deelstaten zijn de Democraten ook in opmars, waardoor gerrymandering ook makkelijker kan worden teruggedraaid.
- Naast de midterm verkiezingen voorzetels, stemden kiezers in referenda in verschillende staten voor onafhankelijke commissies om die kiesdistricten te maken, en dus politieke gerrymandering tegen te gaan.
- Gezondheidszorg en Obamacare waren speerpunten voor de Democraten in het hele land. Daar zouden ze nu op moeten leveren, zeker nadat in een aantal staten ook via referenda voor een uitbreiding van Medicaid kozen – publieke ziektekostenverzekering voor armen, een aspect van Obamacare. Obamacare is ‘here to stay’, en meer mensen zullen verzekerd zijn.
- In Florida was in een referendum een hele duidelijke meerderheid om veroordeelden voor een misdrijf het passieve kiesrecht terug te geven. Voorheen mochten deze niet stemmen, maar nu komen er ongeveer 1.4 miljoen kiezers bij, waarvan 40% African American. Dat kan de balans van kiezers in de toekomst in Florida doen omslaan, in combinatie met de energie die Democraat Andrew Gillum in de gouverneursrace met zich meebracht. Het verschil tussen Democraten en Republikeinen wordt steeds kleiner in het drama dat Florida heet.
- Naast de verkiezingen van en door vrouwen, is dit ook de verkiezingen van diversiteit op andere gebieden. De jongste vrouw ooit (Alexandra Cortez, 29 jaar oud); de eerst moslim-vrouwen; de eerste Palestinian-American; de eerste Native-American vrouwen; de eerste homosexuele gouverneur (Colorado).
- De conservatieve, blanke Republikeinse partij slinkt omdat het aantal mensen in de platteland krimpt. Hoe meer ‘urban’, hoe progressiever. In Texas kon de nieuwe ster Beto O’Rourke weliswaar niet de alom gehate Ted Cruz onttronen voor de Senaat, maar zijn deel van de stemmen in de steden als Dallas, Houston en Austin voorspelt weinig goeds voor de Republikeinen in de toekomst op lange termijn.
- In 3 staten werd recreatief dan wel medicinaal marijuana gebruik gelegaliseerd. 33 staten in de VS hebben nu cannabis gebruik gelegaliseerd, waarvan 10 voor recreatief gebruik.
Het is duidelijk dat Amerika nog steeds in het midden is van een strijd om het culturele hart van het land. Het land wordt bruiner qua bevolkingssamenstelling, en met deze verkiezingen beginnen ook de vertegenwoordigende instituties langzaam van kleur te veranderen. De verdergaande secularisatie met verdergaande urbanisatie is slecht nieuws voor de Republikeinen en sociaal-conservatieve waarden die vaak geassocieerd worden met het platteland. Ondanks een conservatief Hooggerechtshof en toenemend conservatieve rechtspraak in het algemeen, kunnen abortus-rechten, het homo-huwelijk, en universele gezondheidszorg niet makkelijk worden teruggedraaid. Dat maakt de ‘culture war’ niet minder heftig. Integendeel, de polarisatie zal eerst alleen maar toenemen temidden, en vanwege de demografische en politieke veranderingen die deze midterm verkiezingen hebben ingeluid.